Na een 3,5 uur durende vlucht met Ryanair vanuit Charleroi komen we aan op de luchthaven van Marrakech waar we worden opgewacht door Mohammed, de broer van onze gids Abdel. Voor we de luchthaven verlaten wisselen we onze Euro's nog om in Dirhams.

Een mini-busje brengt ons naar de oude binnenstad van Marrakech, naar het Islane hotel vlakbij het Djemaa-El-Fna Plein en de vele soeks. Op het dakterras met uitzicht op de Koutoubia Moskee genieten we van het lokale (maar niet zo frisse) bier en beschrijft Mohammed met behulp van de kaart de route die we de volgende dagen gaan afleggen.

Voor het avondeten trekken we de binnenstad in. Op een dakterras aten we onze eerste tajine en dronken we voor het eerst die week vers gemaakte muntthee. Er gingen er nog vele volgen ... Heel lekker eten, dat beloofde voor de rest van de week! 

We genoten nog van een laatste Casablanca op het dakterras van het hotel voor we ons bed indoken.

Na het ontbijt wacht Abdel, onze gids ons om 7u30 op aan de ingang van het hotel. Vanuit Marrakech rijden we naar het beginpunt van onze trek: het kleine berberdorpje Imi Oughlad op 1300 m hoogte. Terwijl wij nog genieten van een verse muntthee, maken de muildierdrijvers en de kok zich klaar om samen met ons de bergen in te trekken.

We beginnen aan onze eerste pas, de Tizi-n-Tacht, waar we heel geleidelijk naar toe lopen. We komen direct in de stilte van de berghelingen hier en daar begroeid met kerselaars, notenbomen en jeneverbesstruiken en zien in de verte af en toe een berberdorpje in dezelfde kleuren als het gesteente van de berghellingen.
Omdat onze kok water nodig heeft om het middagmaal te bereiden stoppen we redelijk snel om te lunchen. We kunnen hier al een eerste keer proeven van de kookkunsten van onze kok. Ook later zullen we nog versteld staan wat hij uit z'n kookpotten kan toveren!

Eens boven op de pas, op 2000 meter hoogte, worden we beloond met een wijds uitzicht op de omgeving.

De muilezels en hun drijvers die op de lunchplaats waren achtergebleven halen ons in boven op de pas. De afdaling naar de vallei van Ouissadene doen we dan ook samen.
Van uit de vallei lopen we verder naar het dorpje Tizi Oussem waar we gaan slapen in een Berberhuis. Na wederom een lekker avondmaal, altijd met soep een hoofdgerecht en met fruit als dessert, kruipen we de eerste keer in onze slaapzak.

Vandaag gaan we flink omhoog. Vanaf Tizi Oussem klimmen we naar het zomerdorp Azib Tamsoult. Hier komen de bewoners van Tizi Oussem tijdens de warme maanden (juli t/m september) met hun koeien en schapen om de nog hoger gelegen terrassen te bewerken en de dieren hoger te laten grazen.

Onderweg op onze klim naar boven stoppen we bij een theestalletje gerund door een 9-jarig meisje en haar 5-jarige broertje. Ze lopen dagelijks een uur naar boven om daar de passerende wandelaars van vers gemaakte thee en frisdrank te voorzien! We zijn vrij om te kiezen hoeveel we voor onze thee betalen en laten dan ook een voor hen mooi bedag achter.

We gaan nog verder, langs de hoge watervallen van Irhoulidene waar we even halt houden. We lopen nog iets verder omhoog en pauzeren voor de lunch op een uitzichtplaats boven de vallei. Genietend van de zon en het uitzicht en terwijl er een groep geiten met hun herdershond passeert eten we ons middagmaal. Arno heeft wat slaap in te halen, het lukt hem om een middagdutje te doen.

Om de eerste wolken die van uit de vallei opkomen voor te blijven stijgen we nog verder naar onze refuge op 3000m, Tazaghart genaamd. Het wordt onze verblijfplaats voor de komende twee nachten. 

Enkelen onder ons profiteren van een waterval om hun te wassen, ijskoud gletsjerwater: Jochen houdt er een helse hoofdpijn aan over. Ieders saturatie wordt opgemeten en tot nu toe (op 3000m) zijn de meesten onder ons vlot geacclimatiseerd!

Weids is het uitzicht over de vallei waardoor we omhoog zijn geklommen en in de verte kunnen we zelfs Marrakech en de vlakte eromheen zien liggen.
's Nachts staan er veel sterren aan de heldere hemel ...

Hier en daar licht gemormel over The Hard Way, eerder the lazy way ... maar morgen moeten we er vroeg uit want dan staan de eerste klimmetjes op het programma!

Vandaag een lange dag met onze eeste 4000-er op het programma. We ontbijten dan ook vroeg en vertrekken rond 5u de helling op voor een lange en steile klim door de mond van Tagounit. Touw, musketons, crampons en een piolet zitten in de rugzak, klaar voor eventueel gebruik. 

Het pad leidt ons omhoog, we moeten al snel klauteren, wandelstokken voor extra steun zijn meegenomen. Het eerste sneeuwveld dient zich aan, glad hard aangevroren sneeuw waar we een pad in moeten uithakken met onze voetstappen. Ik (Nathalie) trek zelfs even de crampons aan voor een veilige oversteek. Crampons gaan weer uit. Verder over de rotsen naar een volgend sneeuwveld. We steken een bevroren riviertje over, oppassen dat we hier niet uitschuiven. We klimmen langs rotsen, op handen en voeten naar boven, klimtechnieken zijn handig. 

Dan staan we even stil aan een bevroren ijswaterval. Het is wachten tot Abdel bovenaan de holte tussen het ijs en de rots een touw heeft bevestigd. Een voor een klimmen we dan de 4 meter naar boven: omhoog trekkend, een voet steun zoekend het andere omhoog zwierend. Even een adrenalinestoot maar we geraken er allen zonder veel problemen door. 

Verder door naar boven, naar de pas. Even schuilen in het zonnetje achter een grote rots, wachtend op de gids die zijn piolet aan de ijswaterval vergeten is. 

Nog klimmen en klauteren, handen gebruikend, voeten steun zoeken, puffen en blazen. En dan staan we ineens boven. Wat een uitzicht over het volgende dal! 

Arno en Wouter profiteren van het rustmoment en kunnen zelfs een slaapje doen terwijl de rest van de groep en de gids nog iets verder gaan. We laten de rugzakken even op de pas achter en klimmen verder omhoog naar de Afella, onze eerste 4000-er. Een half uur tot de top. Het terrein blijft het zelfde, de wind wakkert wel verder aan. Eerste jeuh!-moment, we zijn er!

Terug op de pas gaan we voor de volgende top, de Tizi Melloul (3875m), nog iets lastiger volgens Abdel. We zitten nu tegen de 4000m en moeten enkele 3e tot 4e graads beklimmingen doen, ongezekerd met af en toe de diepte naast ons. Even slikken voor de niet ervaren klimmers  maar ook voor de berggeiten onder ons ...

Boven komen we aan op het Plateau de Tazaghart (3980m) waar we stoppen voor de lunch schuilend achter een rotskam in de zon. De tomaten, gekookte eitjes, sardientjes, broodjes ... worden omgetoverd tot een lekker maal. We pauzeren niet te lang en wandelen rustig het plateau over. Het is indrukwekkend groot, hier kan een vliegtuig landen! 

We komen aan op een punt waar we de hut in de verte zien liggen, volgens de gids is dit "het pad" naar beneden. Slik, dat meent hij toch niet! Aan onze voeten ligt een couloir, een helling van gemiddeld 40° vol met losse steenslag en hier en daar een rots. We gaan cross-country naar beneden, al schuivend, hopende dat we niet al te veel vallen. Johan en Tom lopen al snel voor de groep uit en dalen verder door om het risico op steenlawines die van boven hen zouden komen te vermijden. Ze moeten uiteindelijk 45 min op de rest van de groep wachten.
Deze afdaling is vooral mentaal heel zwaar: 1000 hoogtemeters voeten juist zetten en vermijden om weg te schuiven of te vallen. Herman probeert een sneeuwveld, de eerste stappen gaan vlot maar daarna schuift hij weg en glijdt hij enkele meters op zijn buik naar beneden tot hij tot stilstand komt op steenpuin. Een paar blauwe plekken en even beroering in de groep, maar gelukkig zonder erg. Kleerscheuren had hij al, die zijn nu enkel iets groter geworden. Wouter wordt onderweg geraakt door een vallende steen van bovenaf, een steenlawine waar we voor moesten schuilen of wegspringen. 

Maar oef, we geraken allen beneden!

Daarna is het nog 1,5 u dalen tot de hut, nog steeds cross-country, maar niet meer zo steil als daarvoor. In de hut staan ze ons op te wachten met pannenkoeken en thee! Mmm, dat smaakt na zo'n lange dag. 

Even uitrusten en opfrissen en daarna nog de warme maaltijd opeten voor we allen moe gaan slapen. 

Vandaag hebben we als enige doel naar de volgende hut te wandelen, naar een hoogte van 3200m. We ontbijten rustig, maken onze reistas klaar en overhandigen deze aan de muildrijvers en staan iets later vertrekkensklaar. 

We dalen eerst een 200m om daarna zigzaggend over een pas te trekken. Onderaan de beklimming vertelt Abdel dat we 97 bochtjes moeten nemen op het pad naar boven. Het tellen begint, het stijgen ook. Ieder loopt op zijn eigen tempo naar boven. Ergens onderweg worden we door de muilezels en hun altijd vrolijk babbelende drijvers voorbij gestoken. Al bij de zesde bocht ongeveer raak ik de tel kwijt, te diep in gedachten verzonken ...

Boven op de pas nemen we even pauze en kunnen we een op natuurlijk ijs gekoelde coca-cola drinken. Dat smaakt!

Daarna is het geleidelijk afdalen naar de Neltner hut, onze verblijfplaats voor de volgende 2 nachten. Aan het "verkeer" onderweg gaan we er van uit dat het wel iets drukker kan zijn in deze hut. Onderweg naar beneden toont Abdel ons de Toubkal en de route die we morgen gaan nemen tijdens de afdaling. Ziet er redelijk pittig uit. 

Rond 13u komen we toe in de hut. De kok heeft ondertussen gekookt voor ons. Na het eten vullen we het logboek in van de hut en gaan we onze slaapplaatsen opzoeken in de aan ons toegewezen kamer. We hebben een kamer met 20 bedden, zal druk worden de komende nacht.

We kunnen een douche nemen, op een gewone toiletpot zitten ipv op een Franse wc (altijd fijn) en de rest van de namiddag een beetje zonnen, lezen, rusten en UNO spelen tot de volgende maaltijd. De plannen voor de volgende dag worden besproken bij een pot sleeping thea en ons dessert: stukjes appelsien met kaneel. 

Morgenvroeg ontbijt om 4u om daarna in de nog donkere nacht aan onze klim op de Toubkal te beginnen. Toch maar op tijd gaan slapen dan.

Wouter had ondertussen de beslissing genomen om de volgende dag in de hut te blijven. Hij wou verder uitrusten en uitzieken zodat hij eventueel de laatste dag wel weer mee kon klimmen. 

Om 3u45 ging de wekker af. Slecht geslapen door een paar buitenlandse snurkers op de kamer, veel te korte nacht voor de meeste onder ons. Met kleine oogjes zaten we dan ook aan het ontbijt. Enkel Joris, Arno en Herman hadden hun matras naar buiten gesleept om op het terras onder de sterrenhemel te gaan slapen. Herman slaapt nergens goed, de sterren hadden hem jammer genoeg ook nu niet geholpen ...
Onze kok was ook al uit de veren en had zelfs eitjes voor ons gebakken! Dat smaakte wel op dit vroege uur.

Dan fleece en jas aan, muts op en hoofdlampje aan, klaar voor vertrek!

Een rijtje hoofdlampjes stijgt stapsgewijs omhoog. We zien de lichtjes van de hut meer en meer in de diepte verdwijnen, boven ons zien we ook enkele lampjes dansen. Het begin van het pad is bijna een trap van rotsblokken. Het tempo aangepast aan ons ritme.

Al snel stoppen we even om overbodige kledingstukken weer uit te trekken, zo koud als verwacht is het niet op een hoogte van 3300m. Herman profiteert er van om samen met zijn rol wc-papier achter een rotsblok te duiken. Weer iets lichter trekken we verder. Achter ons zien we de rotsen oranje kleuren, de zon is daar. Mooi! Voor sommige onder ons was het de eerste keer dat we in het donker liepen enkel met een hoofdlampje. Geeft rust je enkel bezig houden met de stappen die je op dat moment neemt.

Bijna op de pas gekomen wordt het ineens een stuk frisser, de wind neemt ook toe. Tijd om handschoenen aan te trekken en een jas. Hier beslissen Tom en Johan om zelfstandig eerst Toubkal West (4010m) te beklimmen en daarna de rest van de groep weer te vervoegen op de top van Toubkal East. 

Op de Tizi-n-Toubkal pas (3950m) gekomen trekken we onze laatste extra laag kledij aan die we nog in de rugzak hebben, brrrr wat koud hier. Stapje per stapje stijgen we verder naar de top. Op dit laatste stuk voelen we de hoogte ook op onze adem, ons hart klopt hard. Ineens zien we de metalen constructie staan op de top, we zijn er! Glunderende gezichten rondom, glimlach, blij! Een dikke knuffel aan iedereen op de top, woehoe, we zijn er. Snel een foto en dan schuilen achter de rotsen tegen de ijskoude wind tot Johan en Tom er ook zijn. Ondertussen krijg ik (Nathalie) zelfs een kopje thee van de gidsen, hrm warmt me iets op. 

Na een kwartier horen we Johan en Tom ook op de top. We nemen nog enkele groepsfoto's en beginnen snel aan onze afdaling via de noordzijde. Door de koude heb ik geen gevoel meer in de knieën en benen, de afdaling gaat daardoor heel traag bij me. Gelukkig helpt Abdel me, hij leidt me letterlijk aan de hand naar beneden en wijst me de plekken aan waar ik m'n voeten het best zet. Ook hier veel steenpuin, wederom veel glijden en de rotsen zoeken op het pad waar we het best onze voeten zetten. 

Op de weg naar beneden beklommen enkelen onder ons nog de Tibherine East (3880m) waar het motorblok is achtergebleven van een in 1960 gecrasht vliegtuig. Verder in het dal komen we nog veel brokstukken tegen. Moet een klap geweest zijn! 

Iets lager in het dal houden we een korte pauze om onze honger te stillen met een broodje met kaas of sardines. 

Nog verder afdalend tussen reusachtige rotsblokken en steenmannetjes volgend komt de hut in zicht. Nog even verder afdalend komen we rond 11u toe. Wouter zit ons op te wachten, genietend van het zonnetje.

Een verse muntthee en een lekkere maaltijd later, douchen en een beetje bijslapen. Zonnen, beetje lezen, uitrusten, babbelen en genietend van het uitzicht wordt het avond. Deze nacht slapen ook Tom en Jochen buiten, geen gesnurk meer voor hen! Morgenvroeg de laatste 2 klimmen boven de 4000m, op tijd gaan slapen na de korte nacht en de vroege ochtend morgen ....

Vandaag staat er een lange dag op het programma: eerst omhoog naar het zuiden van de Tizi Ouagane (3735m) om vanaf daar verder te klimmen naar de laatste 2 toppen boven de 4000m de Timesguida en vervolgens de Ras-n-Ouanoukrim. Daarna met een tussenstop aan de Neltner hut de lange afdaling tot in Imlil - van 4000m naar 1740m.

Ik (Nathalie) pas vandaag voor de 2 beklimmingen en ook Wouter blijft in de hut.

De anderen staan opnieuw op om 3u45, ontbijten met lekkere eitjes en vertrekken rond 4u de berg op. Herman loopt met de groep mee tot aan de Tizi Ouagane maar beslist daar om niet mee verder te klimmen maar van het uitzicht te genieten, een andere groep moed te geven en te zeggen dat het nog 15 min was maar in realiteit 2u, een slaapje te doen (!),  ... en te wachten tot de groep terugkeerde van hun toppen.

Het bleek nog een pittige klim, handen moesten weer gebruikt worden voor een 3e-4e graads beklimming, ongezekerd omhoog en ook weer naar beneden. De laatste keer hoog, genieten dan ook van het uitzicht!

Daarna weer naar de hut, Herman oppikken, afdalen en dan genieten van een frisse cola. De warme kledij uitspelen en de zware bergbotinnes omwisselen voor een lichter paar, reiszak verder inpakken ... en weer klaar voor het vervolgtraject naar Imlil.

We dalen heel geleidelijk, na 1,5u zijn we bij het heiligengraf van Sidi Chamarouch, een pelgrimsoord. We pauzeren hier voor een muntthee, het middagmaal en voor souvenieraankopen: voor Jochen een berbersjaal en voor Herman stenen met een kleurtje. 

We gaan weer op pad. De volgende stop is de woning van Abdel. We worden hier enorm gastvrij ontvangen met lekkere koekjes (smaakte als smoutebollen) en verse muntthee. Hier onze schoenen uit want we mogen even uitrusten in de mooie ontvangstruimte. We maken hier ook kennis met enkele familieleden van de gids: de glimlachende moeder, de glundererende dochter die haar papa terugziet. 

Daarna door het mooie dorpje, een oase in de bergen, nog even verder naar Imlil. Hier worden we eveneens met thee en koekjes ontvangen in het guesthouse van Mohammed (broer van de gids). Daarna het busje op, een uur rijden naar Marrakech, uitstappen, douchen ... en lekker gaan eten. Een eerste biertje of wijn bij het avondeten. Er wordt gezongen en wat meegewiegd met de buikdanseres.

Mooie afsluiter van deze lange dag!

Vandaag is het rustig ontbijten, beetje ronddwalen in de soeks, slangenbezweerders bekijken op het Djemaa-El-Fna plein (wij van dichtbij - Jochen van iets verder), koffietje, fruitsapje drinken, lekker eten .... genieten!

Jochen, Arno en Joris laten zich in de hamam door giechelende dames schrobben, wassen en masseren tot ze weer blinken als nieuw.

Daarna komt er een flesje wijn op tafel, en nog eentje ... we hebben iets te vieren hihi! We volgen onze nieuw aangestelde gids Herman naar een leuk restaurant in een zijstraatje van het plein, genieten van de wijn, het lekkere eten, de bediening en de buikdanseressen en wandelen daarna kriskras over het plein terug naar ons hotel. Arm in arm zingend: "we shall overcome". Johan trapt er boenk zijn sandalen kapot!

Op het dakterras wordt er overgeschakeld op rosé ... grootse klimplannen voor de toekomst worden gesmeed, Herman zet prompt de Eiger op zijn programma! 

Santé

Slaapwel ....